Namaz MANAFOV

Maarife MANAFOVA

Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin yıkılması, değerli şahsiyetlerin kaybı, ülkedeki önde gelen aydınların ülkeden uzaklaştırılması ve göçmen yaşamının empoze edilmesi anlamına geliyordu. Bu aydınlardan biri de, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde İçişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yapan Muhammed Sadık İsmayıl bey oğlu Ağabeyzade`dir. Muhammed Sadık bey (bazı kaynaklarda Sadık bey, Sadıkpaşa, Memmedsadık) Ağabeyzade (Ağabeyov), 15 Mart 1865'te, Bakü vilayetinin, Göyçay bölgesinde doğdu, 1883'te Bakü Real Okulu`ndan, 1886’ta St. Petersburg'daki Mikhailov Topçular Okulu'ndan mezun olur. M.S. Ağabeyzade 1896'da Rus Dışişleri Bakanlığının Asya departmeni nezdindeki Doğu Dilleri Bölümünü kazanır ve başarıyla bitirir. Çar Rusyası döneminde Türküstanda görev yapan Muhammed Sadık bey Ağabeyzade, ünlü tuğgeneral, doğubilimci olarak tanınır. Onun Aşkabat’da rusca yazmış olduğu Türkmenlerin lehçesine ait eseri 1904 yılında basılmıştır. A.Semenov, A. Somoyloviç gibi Rus doğubilimcileri bu eseri yüksek değerlendirmiştir. Buhara Emiri Ahad Han ilmi hizmetlerine göre Muhammed Sadık Ağabeyzade`ni Emirliğin büyük ödülü olan “Altın Yıldız” ödülü ile taltif eder. General Muhammed Sadık bey Ağabeyzade 28 Mayıs 1918 yılında Müsülman doğusunda ilk Cumhuriyet kurulduktan sonra Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin İçişleri Bakan Yardımcısı olarak atanır. Muhammed Sadık bey Ağabeyzade Azerbaycan ulusal polisinin gelişmesine yorulmadan hizmet eder. O, Azerbaycan Cumhuriyeti Polisi'nde reform kavramını hazırlar.

Anahtar kelimeler: Azerbaycan Halk Cumhuriyeti, Muhammed Sadık bey Ağabeyzade, tuğgeneral, bakan yardımcısı, doğubilimci, Lvov Üniversitesi.