Mariam KOBERIDZE

İlia Okromçedlişvili “Tergdaleulebi” denen ve XIX. Y.Y. II. Yarısında faaliyet gösteren yeni bir kuşağın ileri gelen temsilcisidir. Petersburg Üniversitesi’nde okurken İlia Çavçavadze ile arkadaşlık yapmıştır.  Gürcü kamusal yaşam arenasında en yakın arkadaşı ve meslektaşı olarak her zaman İlia’nın yanında yer almıştır. Petersburg Üniversitesi Ermenice ve Gürcüce bölümünden mezun olmuştur. Ilia Okromçedlişvili hayatının yirmi beş yılını Moskova Lazarev Doğu Dilleri Enstitüsü ile Moskova Üniversitesi'ndeki bilimsel ve pedagojik faaliyetleri üzerinde çalışarak geçirmiştir. Moskova’nın bir üniversitesinde Gürcü Dili kürsüsü vardır. Bu bölümün açılması için Ilia Okromçedlişvili fazlasıyla katkı sağlamıştır. Söz konusu kişi tarafından hazırlanan ve bize ulaşan birinci, ikinci ve üçüncü özel sınıflarda kullanılan müfredat Gürcü dili ve edebiyatı öğretiminin hacmi hakkında net bir fikir vermektedir. Ilia Okromçedlişivili, yetenekli Gürcü gençlerinin yetiştirilmesine, eğitimine, maddi yardım ve eğitim almaları noktasında özel çabalar sarfetmiştir.

Moskova'da olduğu yıllarda, anavatanıyla ilişkisini kesmemiş - hayır işleriyle uğraşarak ve maddi yardım sağlayarak, Gürcü ulusal kültürünün yeniden canlanmasına ve gelişmesine emek vermiştir. Ilia Okromçedlişvili, “Gürcüler Arasında Okuryazarlık Yayma Birliği”ne sistematik olarak maddi yardım sağlamıştır. Eylül 1881'de Gürcü el yazmalarının basılması için söz konusu Birliğe 6.000 ruble bağışladığı da belirtilmelidir. İlia Okromçedlişvili'nin maddi desteği ve yazdığı önsöz ile 29 Temmuz 1884'te Tiflis'te Ekvtime Kheladze Matbaasında "Visramiani" adlı eser basılmıştır (editörler: Ilia Çavçavadze, Aleksandre Sarajişvili, Petre Umikaşvili).

İlia Okromçedlişvili arşiv çalışmalarıyla da ilgilenmiştir. Bunu 10 Eylül 1882’de Viana’dan İlia Çavçavadze’ye gönderdiği mektubundan anlıyoruz. Mektupta Moskova arşivlerinde yaptığı bir çalışma sonucunda, “Kaplan Postlu Şövalye” adlı eserin minyatürleri ile eski bir kopyasını ve son iki yüzyıla ait Gürcistan tarihi ile ilgili materyalleri keşfettiğinden bahsetmektedir.

Ilia Okromçedlişvili Moskova'dan “Kilila ve Damana” (Kelile ve Dimne) adlı el  yazması eserin  orijinaline en yakın beşinci kopyasını Ilia Çkonia'ya göndermiştir.

8-21 Eylül 1881 tarihinde Tiflis'te beşinci arkeoloji kongresi düzenlenmiştir. İlia Okromçedlişvili bu kongrede "Gürcü Alfabesi’nin İcadı Üzerine" başlıklı bir sunum yapmıştır. İlia Okromçedlişvili'nin bu çalışması o zamanın Gürcü tarihi çalışmaları alanında biliminde önemli bir karşılık bulduğu söylenebilir.

İlia Okromçedlişvili'nin bilimsel ve sosyal faaliyetlerini yansıtan materyallerin incelenmesi günümüz hayatı ile bağlantılı olarak özellikle önem arzetmektedir.

Anahtar kelimeler: İlia Okromçedlişvili, Kartveloloji, Gürcü kültürü, Gürcü el yazmaları, Gürcü alfabesi, Hayırseverlik.