Arda BAŞ

19. yüzyılda kömür madenin bulunmasının ardından Osmanlı Devleti için Zonguldak’ın önemi artmıştır. Sahip olduğu zengin kömür madenleri ile kısa sürede Batılı ülkelerin de dikkatini çeken Zonguldak’ın önemi I. Dünya Savaşı’nda daha da artmıştır. Osmanlı Devleti, savaşa girmesinin ardından başkent İstanbul ve donanmasının kömür ihtiyacının önemli kısmını Zonguldak’tan sağlamak zorunda kalmıştır. Zonguldak’tan çıkan kömür, Osmanlı Devleti’ni, savaş şartlarında rahatlatan ve direncini arttıran en önemli faktörlerden biri olmuştur. İtilaf Devletleri, kısa sürede Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak istedikleri için, müttefikleri Rusya’ya, Zonguldak’taki kömür üretimi ve nakliyatını hedef almaları yönünde telkinde bulunmuştur. Rusya, I. Dünya Savaşı’nda Karadeniz’de yürüttüğü ilk operasyonda Zonguldak’ı bu nedenle hedef almıştır. 1915 yılında ise İngiltere ve Fransa, Çanakkale Boğazına yönelik saldırı başlattığında Rusya, Zonguldak’ı yeniden hedef olarak seçerek Osmanlı Devleti’nin Çanakkale Cephesi’ndeki direncini kırmayı hedeflemiştir. Bu çalışmada 1914 ve 1915 yıllarında Rus donanmasının Zonguldak’a yönelik stratejik saldırıları ve bu saldırılar esnasında Zonguldak’ta yaşananlar, Osmanlı Arşivi kayıtlarına dayanarak incelenmiştir. Zonguldak’a yönelik saldırıların I. Dünya Savaşı içinde genel tablodaki öneminin yanında Zonguldak’ta yarattığı etki, Osmanlı Devleti’nin İstanbul’a yakın en önemli enerji kaynaklarından biri olan Zonguldak kömür madenlerini savaş esnasında korumaya yönelik aldığı önlemler, saldırı sonrası ortaya çıkan zararın giderilmesine yönelik çabalar, bu çalışmanın başlıca konusudur.

Anahtar Kelimeler: I. Dünya Savaşı, Zonguldak, Osmanlı Devleti, Rusya, Karadeniz.