Leyla DERVİŞ

Çalışmanın ana amacı, Yenisey Kırgızların tarihi üzerine bugüne kadar yapılmış olan çalışmaların listesini oluşturarak araştırmacıların bunlardan yararlanmalarını sağlamaktır. Zira Türkiye’de Kırgız tarihi hakkında bazı bibliyografya denemeleri olmasına karşılık, Yenisey Kırgızları hakkında böyle bir müstakil çalışma şimdiye kadar yapılmış değildir. Karışıklığa mahal vermemek adına yakın dönem Hakasya ve Güney Sibirya tarihini ilgilendiren araştırmalar bu çalışmanın ilgi alanı dışında tutulmuştur.

En eski Türk kavimlerinden biri olan Yenisey Kırgızları tarihinin günümüze kadar yeterince ve her yönüyle araştırıldığı ileri sürülemez. Yapılan çalışmalar çok orijinal bilgiler içermesine karşılık sayıca son derece sınırlı durumdadır. Bu nedenle Türk tarihinde önemli bir yere sahip olan Yenisey Kırgızları hakkında yeni araştırmalar yapılmasını teşvik etmek ve konuyla ilgili çalışacak olan araştırmacılara bir nebze de olsa ışık tutmak amacıyla Türkiye’de yayımlanmış olan araştırmaların değerlendirmesi yapılmış ve bibliyografik listesi çıkartılmıştır.

Konu ile ilgili materyal toplama çalışmalarını sürdürürken Türkiye’de bu Türk topluluğu hakkında derli toplu bir bibliyografik çalışmanın olmadığını fark ettik. Sayıları az da olsa özellikle son yıllarda Yenisey Kırgızları tarihi hakkında Türkiye’de önemli bilimsel araştırmalar yayınlandığı halde derli toplu bibliyografik bir çalışmanın yapılmamış olması bir eksiklik olarak öne çıkmaktaydı. Bu çalışma, şimdiye kadar yapılan konuya ilişkin mevcut araştırmalar ile ilgili genel bir değerlendirmeyi ve yayınlanmış tüm eserlerin listesini içermektedir. Böylece konuya ilgi duyan araştırmacıların topluca bir araya getirilen yayınlara kolayca ulaşmalarını sağlamak mümkün olacaktır. Çalışmanın amaçlarından bir diğeri de Yenisey Kırgızları tarihi üzerine daha çok araştırılan ve yahut eksik kalan konuları tespit etmek olmuştur. Mesela Yenisey Kırgız Kağanlığı ve bıraktığı izlerin farklı yönlerinin derinlemesine araştırılmasında fayda olduğu ve Yenisey Kırgızlarının Batı Türklüğü ile ilişkilerine dair karşılaştırmalı çalışmaların da yapılması gerektiği hususu ortaya çıkarılmıştır. Araştırmamız sırasında gösterdiğimiz özen ve dikkate rağmen yine de Yenisey Kırgızları tarihi ile ilgili Türkiye’de yayımlanmış bazı araştırmaların gözümüzden kaçmış olabileceğini ifade etmek isteriz.

Anahtar Kelimeler: Yenisey Kırgızları, Kırgızlar, Hakaslar, Hakas tarihi, Güney Sibirya.