Roin KAVRELİSHVİLİ
26 Mayıs 1918 yılında kurulan Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti hükümeti tarafından 27 Aralık 1920 yılında Ankara’ya elçiler gönderildi. Bu makalede, anılan olayla ilgili Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti Ankara sefiri S. Mdivani tarafından Gürcistan Dışişleri Bakanlığına gönderilen raporlar değerlendirilmiştir. 06.02.1921 tarihli raporda Tiflis-Ankara arasında yapılan bir yolculuktan bahsedilmiştir. Yolculuk 27. 12. 1920 yılında başlamış ve 31. 01. 1921 yılında sona ermiştir. Gürcistan elçiliğine bütün yolculuk boyunca Ankara Hükümeti Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey eşlik etmiştir. Yolculuğun bu kadar uzun sürmesi arabaların ve yolun bozuk olmasından kaynaklanmıştır. S. Mdivani raporunda Bekir Bey’e ilgileri için teşekkür ediyor ve Samsun, Trabzon ve geçtikleri bütün şehirlerde yerel hükümet ile Ankara Hükümeti milletvekilleri tarafından bütün heyeti sıcak karşıladıklarından bahsediyor. S. Mdivani’ye göre Gürcistan Sefirliğinin binası Ankara dışında bulunuyordu ve o zamanın şartlarına göre çalışmaları yürütmek için çok uygundu. 06.02.1921 tarihli raporunda S. Mdivani Anadolu’nun devlet nizamından bahseder. Ona göre bütün eyaletlerin yöneticileri, askeri komutanlar, belediye başkanları ve diğer memurlar Ankara Hükümeti tarafından atanmışlardır. Ancak, yönetim sistemi eski Osmanlı tarzında kalmıştır. Yazar “Misak-i Milli’den” bahseder ve Mili Mücadele hareketini anlatır. Kendisine göre Milli Mücade hareketinin ilk etapta kısıtlı olmasının sebeplerinden birisi Anadolu demir yollarının İtilaf Devletlerinin elinde olması idi. Dolaysıyla Milli Mücadele hareketi ilk önce Erzurum-Sivas arasında yoğunlaştı. Raporda Milli Mücadele yöneticiler arasında var olan belli başlı anlaşmazlık sebeplerinden, halkın milli hareketlere bakışından, liderlerin faaliyetlerinden, onların çalışmalarını etkileyen diğer liderlerin otoritelerinden de söz edilmiştir. Raporda Enver Paşa’nın Moskova faaliyetleri ve Ankara Hükümeti ile Bolşevik Hükümeti arasında kurulan temaslar dile getirilmiştir. İstanbul Hükümeti tarafından Sevr Antlaşması’nın kabulü atıl bir hareket diye değerlendirilmiştir. Ayrıca Sv. Mdivani İngiltere ve İtalya askeri güçlerinin Anadolu topraklarından çekilmesinden ve İtilaf Devletleri tarafından Ermenistan ile Yunanistan’a destek verilmesinden bahsetmektedir. Kendisi TBMM hakkında bilgi vermekte ve milletvekillerinin siyasi yanlılıklarından söz etmektedir.
1930 Tarihli mektup S. Mdivani’nin Rusya, Polonya ve Türkiye hakkında yaptığı siyasi değerlendirmesidir. Sv. Mdivani raporunda Polonya ve Türkiye arasında var olan ilişkilere etraflıca değinmektedir.
Anahtar Kelimeler: Gürcistan, Ankara, S. Mdivani, Samsun, Trabzon.
