Tamar AKHALKATSİ

Kavramsal (Nesnel) zaman ve mekansal algının yanı sıra edebiyatta perceptual (algısal) zaman ve mekan bulunur ve her ikisi de şiirsel hayal gücünün göstergeleridir. Gürcü romantizminde sanatsal zaman algısı çok önemli bir yer tutar. Fakat romantizmin gelişmesinin birinci ve ikinci aşamalarında Al. Chavchavadze ile Gr. Orbeliani’nin şiirlerini ürettikleri dönemde - mekansal kronotip genellikle kavramsal zaman ve mekan algısını kapsar. Deneysel zaman ve kavram, geçmişin idealleştirilmesi ve geleceğin de öngörülmesini kapsadığından adı geçen şairlerin şiirsel faaliyetlerinin ana unsurlarını oluşturur. Onların yaratımları varoluş unsurlarının ötesine geçmez, sanatsal zaman ve mekan sıkıştırılmıştır ve sadece bu dünyadaki yaşamı içerir. Şiirlerinde zaman ve mekan dar ve kapalı şeklinde genellikle iki boyutludur- şimdiki ve geçmiş zaman dilimi mevcuttur. Gelecek zaman yalnız geçmişin taklidi üzerinden kendini belli eder. Adı geçen şairler geçmiş mekanı kabul kabul etmiş ve bunu arzu edilen “gelecek zamana çevirimeye” çalışmışlardır. Romantizm gelişimin son aşamasında (N. Baratashvili) zaman-mekansal kronotip farklı bir şekilde işlenmiştir. Nikoloz Baratashvili'nin çalışmalarında zaman ve mekan büyük ölçekli, geniş ve çeşitlidir. Şiirlerinde hem kavramsal, hem de algısal zaman yansıtılır ve her iki dünyayı kapsar. Toprak mekanı ile birlikte gök mekanı da ortaya konulur. Bütün bunlar ise çalışmaların incelemesinde önemli yönlerolarak kendini göstermektedir. Gürcü romantizmin gelişme sürecinin ilk ve sonraki aşamalarında zaman ve mekan algısı farklılık göstermiştir. Bu durum ise romantizmin tarzından kaynaklanmıştı.

Anahtar Kelimeler: Mekan, Zaman, Baratashvili, Orbeliani, Chavchavadze, Kavramsal, Algısal.