Mustafa KUNDAKCI

Edebî türler içerisinde yaygın biçimde kullanılan şiirler, anlam bakımından çok katmanlı metinlerdir. Kelimelerin seçimi ve kendisine has istifi sayesinde oldukça yoğun bir anlatım özelliği gösteren şiirlerde sadece duygular ele alınmaz. İnsanlar, olaylar ve tabiat şairin ilk temasından sonra şiire girer. Şairin bu unsurlara teması şiire giren insanlara, olaylara ve tabiata şiirin doğduğu zamanın şartlarını da ekler. Bu şartlar, okuyucunun şiirde doğrudan görebileceği şekilde verilebileceği gibi, dolaylı olarak anlaşılabilecek daha derin bir boyutta da aktarılabilir. Dönemin koşulları, şairleri ortak bir duygu durumunda buluşturduğunda şiirlerde de ortak temaların kullanıldığı akımlar ortaya çıkar. Kırgız edebiyatında XIX. yüzyılın ikinci yarısından yakın zamana kadar şiirlerde kullanılan ortak temalardan biri de ‘akan su’dur. Daha çok ‘akan su’ teması etrafında bir tabiat güzellemesi şeklinde söylenen şiirlerde dönemin toplumsal sorunlarına dair izlerin de bulunması mümkündür. Baskı ve zulmün özellikle fakir bir aile ortamında yetişen şairlerin yöneticileri eleştirmesine imkân vermediği bir ortamda şiirlerde doğrudan dönemde yaşanan zorlukları anlatan detayların olması beklenemez. Kırgız şiir geleneğinin içerisinde yetişen Ceñicok Kökö Uulu, Togolok Moldo ve Barpı Alıkulov’un ‘akan su’ temalı şiirlerinde daha çok tabiat güzellemesi yapılmaktadır. Şairler kişileştirme yoluyla anlattıkları ‘akan su’ temasını ideal bir insan ve ideal bir toplum için model olacak şekilde işler. Şiirlerin doğrudan anlattıkları dışında alegorik bir şekilde dolaylı yoldan yani çağrışımlar yoluyla aktardıkları içerisinde toplum hayatına yönelik detaylar üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Kırgız şiiri, akan su, Ceñicok Kökö Uulu, Togolok Moldo, Barpı Alıkulov.